Idea wyzwolenia spod okupacji sowieckiej była w czerwcu 1941 r. bliska wielu Litwinom. Motywy, słowa i czyny uczestników powstania antysowieckiego należałoby poddać indywidualnej ocenie. Jednakże samemu powstaniu towarzyszyła retoryka antysemicka, hasła pronazistowskie oraz przemoc skierowana przeciwko niewinnej ludności cywilnej.

Rząd Tymczasowy, bez wątpienia, inspirowany był przez Litewski Front Aktywistów (Lietuvos Aktyvistų Frontas), którego program jest oceniany jako antysemicki i autorytarny na podstawie bogatych źródeł historycznych. Retoryka, działania oraz kolaboracja rządu z władzami niemieckimi w nieunikniony sposób odbija się cieniem na jego legitymacji i statusie moralnym. Juozas Ambrazevičius-Brazaitis, jako premier tego Rządu, nie może nie ponosić odpowiedzialności za jego działania.

Zachowane materiały dowodzą, iż Rząd Tymczasowy Ambrazevičiusa-Brazaitisa nie odciął się od Kazysa Škirpy oraz założonego przez niego Litewskiego Frontu Aktywistów, aktywnie wspierającego politykę pronazistowską. Mało tego, przez cały okres swego istnienia Rząd Tymczasowy deklarował dążenie do przyłączenia się do kształtowania Europy „na nowych zasadach” oraz prowadził politykę pronazistowską. Warto wspomnieć fakt, że Rząd Tymczasowy szukał wrogów wśród inteligencji litewskiej, np. wśród profesury Uniwersytetu im. Witolda Wielkiego.

Rząd, który część swych obywateli poddał działaniom dyskryminacyjnym i prześladowaniom, a później nie stanął w ich obronie przed masową zagładą, realizowaną przez okupantów i ich kolaborantów, nie może być jednoznacznie postrzegany jako rząd walczący o wolność. Słowa i czyny, które nie idą w parze ze człowieczeństwem, na zawsze przyćmiły i splamiły wszystko to, co Rząd Tymczasowy rzekomo osiągnął poprzez nieudane próby zachowania suwerenności litewskiej. Ileż jest warta ta suwerenność, jeśli jej ceną jest krew niewinnych ludzi?

Niedawno miała miejsce ceremonia przeniesienia grobu Ambrazevičiusa-Brazaitisa, wspierana przez państwo. Ceremonia ta oraz towarzyszące jej uroczyste upamiętnienie życia i działalności tego człowieka były wielkim błędem z moralnego punktu widzenia. Ów człowiek, ta bardzo wywyższany i uważany za przywódcę, nie zdał głównego egzaminu z umiejętności przywódczych, gdyż nie kierował się sprawiedliwością i nie stanął w obronie niewinnych współobywateli.
Rodzina i przyjaciele zmarłego mają prawo do prywatnej ceremonii. Jednakże gest Rządu Republiki Litewskiej, jej oficjalnych przedstawicieli oraz innych funkcjonariuszy państwowych uczestniczących w uroczystości, polegający na publicznym uhonorowaniu osoby Juozasa Ambrazevičiusa-Brazaitisa oraz przyznaniu środków na przeniesienie jego grobu i ceremonię, mógł wielu osobom odebrać pewność w kwestii wartości fundamentalnych, na których opiera się państwo – Republika Litewska.

Funkcjonariusze, którzy odmówili udziału w uroczystości, zasługują na pozytywną ocenę.
Jednakże powinniśmy zrobić więcej. Dlatego też zdecydowanie oznajmiamy, że
- potępiamy prześladowania i eksterminacji niewinnych obywateli litewskich i wszystkich innych osób w epoce Rządu Tymczasowego pod przywództwem Juozasa Ambrazevičiusa-Brazaitisa,
- krytyczna ocena słów i działań Rządu Tymczasowego nie jest jedynie sprawą pojedynczej grupy osób czy organizacji. Jest to pryncypialna sprawa wszystkich obywateli Litwy,
- należy zapewnić na Litwie obronę praw i godności wszystkich ludzi,
- nawet znacznych osiągnięć nie powinno się wywyższać, jeśli odbyły się one kosztem pogwałcenia praw i godności człowieka.

List podpisali:

prof. Egidijus Aleksandravičius, doc. dr Milda Ališauskienė, prof. dr. Auksė Balčytienė, dr Eglė Bendikaitė, prof. Andrius Bielskis, prof. Alfredas Bumblauskas, prof. Leonidas Donskis
mokyt. Dainora Eigminienė, dr. Linas Eriksonas, dr. Margarita Jankauskaitė, doc. dr Jurga Jonutytė
Ervinas Koršunovas, dr Marija Krupoves, Faina Kuklianskaja, prof. Antanas Kulakauskas, prof. Šarūnas Liekis, prof. Raimundas Lopata, prof. dr. Gintautas Mažeikis, Henryk Mickiewicz,
ks. Rimas Mikalauskas, prof. dr A lvydas Nikžentaitis, Svetlana Novopolskaja, Rūta Puišytė
doc. dr Andrzej Pukszto, doc. dr Eligijus Raila, Birutė Sabatauskaitė, dr. Vilana Pilinkaitė Sotirovič, Dalia Sruogaitė, dr Darius Staliūnas, doc. dr Gintaras Stauskis, prof. dr Saulius Sužiedėlis, ks. Tomas Šernas, Violeta Rakauskaitė-Štromas, dr Mindaugas Tamošaitis, mokyt.Vytautas Toleikis, dr. Darius Udrys, dr Nida Vasiliauskaitė, prof. Irena Veisaitė, dr Linas Venclauskas, prof. dr Tomas Venclova, Linas Vildžiūnas.

Source
Wszelkie informacje opublikowane na DELFI zabrania się publikować na innych portalach internetowych, w mediach papierowych lub w inny sposób rozpowszechniać bez zgody DELFI. Jeśli zgoda DELFI zostanie uzyskana, trzeba obowiązkowo podać DELFI jako źródło.
pl.delfi.lt
Comment Show discussion (133)