Grottger roku 1863 nie malował z oddalenia, lecz zatrzymał bieżące fale życia, którem sam żył; malował świeżą krwią i świeżemi łzami, choć tylko kredkę trzymał w ręku. Przebywał wbrew własnej woli w Wiedniu, gdy go doszły nowe wieści, straszne i bolesne. Zerwał się, podniósł w górę pięści i krzyknął: „biada im“. W owej chwili stało się, że wziął „w pierś swoją magnetycznie“ wszystkie bóle narodu, wszystkie jego miłości i nienawiści i wtedy urodziło się w duszy jego to dzieło „Polonia“, jako druga księga męczeństwa po pierwszej, którą była Varsovia, a trzecią była potem Lituania. I dokonał on zarazem owego „biada im“.
Nie pokazał on światu nieprzyjaciela, wroga; ale pokazał rzecz straszniejszą: pokazał nieszczęścia, klęski, zbrodnie, po których jedynie historya i ludzkość znają owego wroga. Pokazał on w tym poemacie (…): oto patrzcie, czem my jesteśmy i co z nami zrobiono. Jeżeli obcy wpatrując się w te obrazy, dozna współczucia dla nieszczęścia, to potępi tem samem tych, o których Grottger zawołał był: „biada im“.
Dzieła Grottgera ujęte w kilka seryi, organicznie duchowo z sobą powiązanych, mają wartość monumentalną, zarówno narodową, jak i artystyczną, zarówno dla Polaków, jak i dla całego cywilizowanego świata. Należą one do wielkich tragedyi serc i społeczeństw. Każda niemal postać na tych obrazach jest typową, a widoki natury, lasy, ilekroć służą jako tło, są wspaniałości niezrównanej. (...) Wiedeń, w marcu 1888 r., Alfred Szczepański.
Wystawa ma charakter edukacyjny; składa się z fotografii oryginalnych prac A. Grottgera ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie.
Wystawa czynna do 22 listopada 2013 r.
Organizatorzy: Litewskie Muzeum Sztuki, Instytut Polski w Wilnie, Centrum Kultury Samorządu Rejonu Solecznickiego, Samorząd Rejonu SolecznickiegoPartner: Muzeum Narodowe w Krakowie
