9 października w Warszawie zaprezentowano badania studentów Uniwersytetu Wileńskiego oraz Uniwersytetu Warszawskiego na temat tego, jak prasa obu krajów pisze o Polsce i Litwie. Wynika z nich, ze tematami najczęściej poruszanymi przez litewską prasę były w latach 2010-12 złe stosunki pomiędzy obu krajami, problemy i protesty polskiej mniejszości (w kontekście ustawy oświatowej) oraz wyjazdy Litwinów na zakupy do Polski. Z kolei polska prasa poświęcała swe łamy sprawom m.in. dyskryminacji polskiej mniejszości, trudnej sytuacji finansowej Litwy w czasach kryzysu oraz problemom polskich inwestorów, takich jak PKN Orlen. Wyniki przeprowadzono jedynie na dwóch najważniejszych dziennikach po obu stronach granicy.
Polscy dziennikarze podgrzewają emocje?
Badania komentowali niektórzy dziennikarze. Wg Nijolė Druto, korespondentki Lietuvos Radijas w Warszawie, polska prasa nie jest obiektywna w swoich relacjach: „Ton polskich mediów jest obraźliwy, sztucznie rozkręcają emocje. Czasami mam nieodparte wrażenie, że to media i politycy rozdmuchali kryzys w naszych relacjach” – grzmiała Druto.
Jednocześnie na zapytanie PL DELFI oceniła zachowanie uczestników reality show „Aš myliu Lietuvą” jako szkodliwe. (W 2010 r. uczestnicy programu pojechali do Ejszyszek, aby na oczach kamer demonstracyjnie zrywać dwujęzyczne tablice ulic z prywatnych domów mieszkających tam Polaków).
Zdaniem Nijolė Druto Polska nie traktuje Litwy równoprawnie i cały czas stawia warunki. „Chciałabym, aby Polska traktowała Litwę jak partnera, a nie jak słabszego brata. Sądzę, że wtedy szybko dojdziemy do porozumienia, gdy jedna i druga strona będą sobie życzliwe” – powiedziała.
Na jej zarzuty odpowiedziała publicystka i dziennikarka Maja Narbutt z tygodnika „Uwarzam Rze” oraz dziennika „Rzeczpospolita”: - „Relacje w polskiej prasie opisują rzeczywistość taką, jaka ona jest. Są to relacje bardzo obszerne, a ich ilość świadczy o tym, że polsko-litewskie stosunki nie są dobre. Gdyby było inaczej, takie informacje pojawiałyby się raz na jakiś czas” – oceniła. Jej zdaniem to nie prasa, tylko politycy generują konflikt, bo to oni kształtują rzeczywistość:
„Pamiętam jak przez wiele lat podpisanie porozumienia o pisowni polskich nazwisk znajdowało się w porządku wizyt kolejnych litewskich władz w Polsce. Gdy dziennikarze przyjeżdżali, okazywało się, że z jakichś dziwnych powodów technicznych, jej podpisanie jest odłożone i tak trwało to przez długi okres. Obecnie Polska przestała traktować Litwę poważnie, bo jeżeli nie możemy się porozumieć przy tak drobnych sprawach, to jak możemy współpracować przy poważnych projektach – powiedziała Narbutt.
Litwa kreowała politykę pod wpływem nacjonalistów
Zdaniem polityka - senatora Marka Borowskiego, przedstawiciela lewicy oraz b. marszałka polskiego Sejmu, zmiany po wyborach będą możliwe. "Jest szansa na to, że nowy litewski rząd będzie konstruowany inaczej, niż obecny, bo na nowy układ sił politycznych na Litwie nie będą wpływali nacjonaliści tacy jak Pan Songaila” – powiedział Borowski. Przyznał jednocześnie, że polsko-litewski konflikt o nazwiska, tablice czy zwrot ziemi jest zadawniony, a za bezczynność w tej sprawie odpowiadają oprócz konserwatystów, także socjaldemokraci, którzy rządzili wcześniej. Wskazał również, że z kolei niektóre litewskie media nazywają obecną polską politykę wobec Litwy jako „nazistowską”, zaś relacje polskiej telewizji „goebelsowskimi”.
Debata została zorganizowana z inicjatywy studentów Uniwersytetu Wileńskiego oraz Uniwersytetu Warszawskiego, którzy powołali do życia projekt ”Idea spotkania”. Badania przedstawili Irma Budginaite i Karolina Urbonaitė ze Studenckiej Korporacji "RePublica" przy Instytucie Stosunków Międzynarodowych i Nauk Politycznych Uniwersytetu Wileńskiego oraz Karolina Adamska i Irena Kołtun z Koła Naukowego Obserwacji Polskich Mediów im. Stefana Kisielewskiego przy Instytucie Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego. Wsparcia finansowego badaniom udzielili Sejm, Ministerstwo Spraw Zagranicznych Litwy oraz Samorządu Studentów Uniwersytetu Warszawskiego.
