Na obchody Trzeciego Maja do Wilna przybyła delegacja z Polski. Wśród gości był senator RP Włodzimierz Cimoszewicz. „Trzeba wierzyć w mądre kompromisy i wierzyć w to, że właśnie one są fundamentem dobrze funkcjonującego państwa. Powinniśmy umieć wyciągać lekcje z przeszłości“ — powiedział senator. „Rocznicę uchwalenia drugiej na świecie i pierwszej w Europie konstytucji świętujemy w szczególnym miejscu, gdzie spoczywają prochy ludzi, bez których trudno byłoby wyobrazić sobie niepodległą Polskę “ — podkreślił znaczenie tego dnia ambasador RP na Litwie Janusz Skolimowski.
Komorowski: Konstytucja 3 Maja to powód do dumy
W Warszawie przed Trybuną Honorową ustawioną przed Zamkiem Królewskim zgromadzili się Prezydent Polski Bronisław Komorowski, Marszałkowie Sejmu i Senatu RP, Rząd Rzeczypospolitej na czele z premierem Donaldem Tuskiem, przedstawiciele centralnych organów państwa, reprezentanci organizacji kombatanckich. Po drugiej stronie stanęły poszczególne jednostki paradne Wojska Polskiego oraz tłumy Warszawiaków i turystów.
Prezydent Bronisław Komorowski podkreślił w swoim przemówieniu, że Konstytucja 3 Maja to „symbol nowożytnego prawodawstwa, powód i akt narodowej dumy Polaków, istotny punkt odniesienia dla następnych pokoleń”. „(…) Nasi przodkowie zdołali uchwali. Ustawę Zasadniczą tak, aby stanowiła wzór dla całej Europy, umieli wykorzystać swój czas, docenili wagę właściwej pory w której przyszło im działać. Wskazali dobrą drogę ku nowoczesnemu Państwu. Konstytucja Trzeciego Maja przywróciła Polakom nadzieje i poczucie odpowiedzialności za swój kraj, współodpowiedzialności za Polskę” – podkreślił prezydent.
W przemówieniu głowy państwa nie zabrakło nawiązania, choć w zawoalowanej formie, do obecnej sytuacji politycznej. „Powinniśmy zaprzestać małostkowych sporów”. (…) widzimy, że wielkie i groźne słowa, wynikające z werdyktu narodu, są dzisiaj nadużywane. Nadużywa się słów hańba, zbrodnia, zdrada, podłość. Powszednieją one w mediach i wyobraźni Polaków. To przepełnia nasz język i deformuje spojrzenie na kraj. Wielkie, groźne słowa służą dzisiaj małym, propagandowym interesom partyjnym, a nie narodowej refleksji. Warto więc, byśmy na skromnych karach Konstytucji 3 Maja znaleźli właściwy język i miarę do opisywania naszych współczesnych spraw, sporów i problemów” – powiedział Bronisław Komorowski.
Polacy radośnie świętują. Pogoda dopisuje
Uroczystości w Warszawie zgromadziły, jak co roku, tłumy mieszkańców i przyjezdnych. Na przeciw Pałacu Prezydenckiego w Galerii Kortegarda wystawiono na widok publiczny drugi oryginalny egzemplarz Konstytucji Trzeciego Maja. W Łazienkach Królewskich zorganizowano warsztaty rodzinne, na których każdy mógł przygotować sobie uroczystą odznakę - kotylion. Zaplanowano także zrobienie specjalnego zdjęcia - flash mob, jako portretu pokazującego Polaków przychodzących do Łazienek. Obowiązuje strój biało-czerwony (lub strój z elementami białymi lub czerwonymi), a także kotyliony zrobione na warsztatach w Starej Kordegardzie. Przed południem wystartował również Bieg Konstytucji 2012, organizatorzy szacowali ilość biegaczy na 2500 tysiąca. W innych miastach, jak Kraków – można było przejechać się tramwajem patriotycznym, w Sopocie wziąć udział w specjalnej grze ulicznej z okazji Trzeciego Maja, a w Poznaniu obejrzeć przejazd Ochotniczego Reprezentacyjnego Oddziału Ułanów Miasta Poznania.
Prezydent wręczył odznaczenia Virtuti Militari
3 maja mija także 220 rocznica ustanowienia Orderu wojennego Virtuti Militari. W związku z tym przed południem prezydent Bronisław Komorowski wręczył ordery i odznaczenia państwowe. Ordery Orła Białego otrzymali Władysław Findeisen, Wojciech Kilar i Jerzy Regulski. Uroczystość odbyła się przed południem na Zamku Królewskim w Warszawie. Uczestniczyli w niej m.in. Tadeusz Mazowiecki, Władysław Bartoszewski i Bogdan Borusewicz. Minutą ciszy uczczono zmarłego kilka dni temu prof. Wiesława Chrzanowskiego, b. ministra sprawiedliwości i marszałka Sejmu I kadencji odrodzonej Polski. Także rano odbyła się Msza św. w Archikatedrze św. Jana w intencji ojczyzny.
Historia Konstytucji 3 Maja
Konstytucja Trzeciego Maja została uchwalona w 1791 r. Była pierwszą w Europie i drugą na świecie (po konstytucji amerykańskiej z 1787 r.) nowoczesną, spisaną konstytucją. Regulowała ustrój polityczny i prawny Rzeczpospolitej Obojga Narodów (Polski i Litwy). Miała na celu stworzenie nowoczesnego, silnego państwa oraz zlikwidowanie złotej wolności szlacheckiej, uniemożliwiającej wzmocnienie systemu politycznego i wojskowego.
Konstytucja zrównała mieszczan i szlachtę, zaś chłopów brała „pod ochronę państwa”, w ten sposób łagodząc najgorsze nadużycia pańszczyzny. Zniosła także zgubną dla państwa zasadę liberum veto, która przed przyjęciem Konstytucji umożliwiała każdemu posłowi zrywanie sejmików oraz Sejmu, a tym samym blokadę podejmowania strategicznych decyzji. Zerwanie Sejmu oznaczało bowiem unieważnienie wszystkich uchwał podjętych na posiedzeniu. Wszystko to działo się pod wpływem państwa ościennych, zainteresowanych osłabieniem Polski i Litwy oraz magnatów chcących utrzymać swoje własne prywatne interesy.
Konstytucja wprowadzała monarchię konstytucyjną oraz dziedziczność tronu królewskiego w dynastii saskiej. Określono podział władzy na wykonawczą, ustawodawczą i sądowniczą. Obowiązywała przez 14 miesięcy w czasie których tzw. Sejm Czteroletni (1788-1792) uchwalił szereg ustaw szczegółowych, które były rozwinięciem jej postanowień. Jej koniec nastąpił w wyniku interwencji Prus i Rosji które zaniepokojone umacnianiem się państwa polsko-litewskiego w 1792 r. dokonały II rozbioru Polski. Wkrótce potem Konstytucję 3 Maja uchylono. Natomiast w 1795 r. Prusy, Rosja i Austria dokonały kolejnego - III rozbioru Rzeczpospolitej Obojga Narodów, kończąc tym samym na zawsze istnienie wspólnego państwa.
Konstytucja Trzeciego Maja a niezawisłość Litwy
Szlachta litewska uczestnicząca w Sejmie Czteroletnim poparła Konstytucję 3 Maja, podjęto jednak działania w celu utrzymania pewnych prerogatyw niezależnie od Królestwa Polskiego. 20 października 1792 r. uchwalono „Zaręczenie wzajemne Obojga Narodów”. W dokumencie zagwarantowano Litwie i Koronie taką samą ilość członków w Komisjach Wojskowej i Skarbowej, utrzymano podwójne ministeria, oddzielny skarb, sądownictwo oraz III Statut Litewski, niezwykle ważny dla obywateli Litwy. Podkreślano w ten sposób ducha Unii Lubelskiej.
Sejmiki litewskie w ciągu 1792 r. chętnie zatwierdzały Konstytucję 3 Maja, na co miało wpływa także zagrożenie ze strony Rosji. Konstytucję przetłumaczono także na język litewski.
