Józef Mackiewicz razem ze swoją żoną Barbarą Toporską mieszkał w czasie II wojny światowej w Czarnym Borze. Obecnie dom Mackiewicza należy do osób prywatnych i jest w zaniedbanym stanie. „Nie możemy nic zrobić, bo dom należy do osób prywatnych. Dużo osób ciekawiło się tym domem, również z Polski. Również my chcieliśmy wykupić ten dom. Jednak przed półtora roku chciano za niego 400 tysięcy litów, później - 300 tysięcy. Nie mamy takich pieniędzy” – wyjaśnił PL DELFI Tadeusz Aszkielaniec, starosta gminy Czarny Bór.
Plac poświęcony Mackiewiczowi
Dlatego samorząd postanowił obok domu, na ziemi państwowej, utworzyć park – placyk poświęcony Mackiewiczowi. „Na posiedzeniu rady samorządu podjęto decyzję, że na trzech setkach obok tego domu ma powstać taki park. Być może park to za dużo powiedziane, taki placyk poświęcony pisarzowi. Załatwiamy obecnie wszystkie dokumenty. Sądzę, że za kilka tygodni sprawa będzie załatwiona” – poinformował nas starosta. Kiedy jednak zostaną rozpoczęte prace i ile mają kosztować niewiadomo. „Przed zimą chyba nie zdążymy. Sądzę, że zaczniemy na wiosnę” – mówi Aszkielaniec.
W parku ma być ustanowiony kamień upamiętniający Józefa Mackiewicza, tablica informacyjna, zainstalowany parking oraz ławeczki.
Zabytek kultury
W lipcu br. dom Józefa Mackiewicza w Czarnym Borze przy ulicy Baltosios Vokės 5 został wciągnięty pod numerem 36377 do litewskiego Rejestru Zabytków Kultury. „Pomysł wyszedł od Towarzystwa Litwy i Polski (Lietuvos ir Lenkijos draugija). Oni to zaproponowali. Zwrócili się do nas. Załatwiliśmy wszystkie potrzebne formalności. Daliśmy do zaopiniowania dla Departamentu Dziedzictwa Kulturowego (Kultūros paveldo departamentas), który uznał ten obiekt za zabytek” – wyjaśnił PL DELFI Virgilijus Kačinskas, dyrektor Centrum Dziedzictwa Kulturowego (Kultūros paveldo centras), które jest instytucją państwową zajmującą się ewidencją zabytków kultury na Litwie.
Kačinskas wytłumaczył, że obecnie obiekt nie jest chroniony w jakiś szczególny sposób, jednak jeśli ktoś będzie chciał cokolwiek zrobić z budynkiem, będzie musiał otrzymać na to zezwolenie samorządu lub Departamentu Dziedzictwa Kulturowego.
Józef Mackiewicz – wileński pisarz-antykomunista
Józef Mackiewicz - to polski pisarz i publicysta z Wileńszczyzny. Uczestnik wojny polsko – bolszewickiej w 1920 roku. Jest znany przede wszystkich ze swoich antykomunistycznych poglądów. Przed wojną mieszkał w Wilnie i pracował jako dziennikarz w redagowanym przez brata Stanisława Cata – Mackiewicza „Słowie Wileńskim”.
W latach II wojny światowej mieszkał w Czarnym Borze. W 1941 r. na łamach wydawanej przez Niemców gazety „Goniec Codzienny” opublikował kilka artykułów. Został oskarżony przez AK o kolaborację i skazany na karę śmierci. Później wyrok został odwołany. W maju 1943 po odkryciu przez Niemców w Katyniu grobów oficerów polskich zamordowanych przez Sowietów, na zaproszenie niemieckie i za zgodą polskich władz podziemnych udał się do Katynia jako obserwator ekshumacji zwłok. Po powrocie w „Gońcu Codziennym” ukazał się wywiad z Józefem Mackiewiczem pt. „Widziałem na własne oczy”, w którym zrelacjonował pobyt w miejscu kaźni polskich oficerów.
Po wojnie wyemigrował na Zachód. Zmarł w 1985 r. w Monachium. Jest autorem książek „Bunt rojstów”, „Droga donikąd”,„Lewa wolna”, „Nie trzeba głośno mówić” i wielu innych. Bardzo często jego książki, w których jest mnóstwo wątków autobiograficznych, były poświęcone Wileńszczyźnie.
W 2009 r. wydawnictwo „Aidai” wydało powieść Mackiewicza „Droga donikąd” w języku litewskim.
Historia upamiętnienia Józefa Mackiewicza
Do redakcji PL DELFI zwrócili się pomysłodawcy upamiętnienia pisarza Józefa Mackiewicza w Wilnie Tomasz Samsel oraz Krzysztof Sidorkiewicz z Polski. Poinformowali oni, że pomysł powstał przed 4 laty, poczatkowo chciano zamieścić tablicę pamiątkową na jednym z budynków w mieście. Po tym jak pomysł nie udał się zwrócono się do samorządu rejonu wileńskiego.
„Pomysł utrwalenia pamięci o Józefie Mackiewiczu na terenie Litwy zrodził się już cztery lata temu w toku dyskusji internautów na portalu „ Kuriera Wileńskiego”. Pomysłodawcami byli niżej podpisani. Po bezskutecznych próbach uzyskania zgody na wmurowanie dwujęzycznej tablicy pamiątkowej w Wilnie, w budynku stanowiącym własność Archidiecezji Wileńskiej, w którym w okresie międzywojennym mieściła się redakcja „ Słowa”, jesienią 2009 zwróciliśmy się w tej sprawie do władz samorządowych rejonu wileńskiego oraz do starostwa w Czarnym Borze“ – napisano w oświaczeniu.
„Po uzyskaniu wstępnej zgody na pomysł zagospodarowania terenu przyległego do domu, w którym mieszkał pisarz, dawny mieszkaniec Czarnego Boru, obecnie mieszkający w Bydgoszczy artysta malarz Jerzy Puciata, były Prezes Związku Polskich Artystów Plastyków, opracował projekt plastyczny całego przedsięwzięcia. Pan Jerzy Puciata przekazał również Starostwu w Czarnym Borze cztery tablice poglądowe zawierające wizualizację projektowanego skweru. Korzystając z okazji upublicznienia tej inicjatywy przez portal PL DELFI chcemy wyrazić zadowolenie z postępów na żmudnej drodze postępowania administracyjnego w omawianej sprawie“ – poinformowali redakcję Tomasz Samsel i Krzysztof Sidorkiewicz.
