„Patronem” nagrody został wybitny polski historyk Juliusz Bardach, ponieważ pomysłodawcy nie chcieli, aby nagroda była nazwana imieniem jakiegoś „mitycznego” bohatera z historii WKL, tylko rzeczywistego człowieka, pamięć o którym jest nadal żywa. „Mieszkał w Wilnie. Należał do tradycji Wielkiego Księstwa Litewskiego. Pod tym względem bardzo nam pasował. To był nowoczesny człowiek. Nie chcieliśmy, aby nagroda została nazwana imieniem jakiegoś księcia” – wytłumaczył PL DELFI dr Rūstis Kamuntavičius, dyrektor Instytutu Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Nestor polskich historyków prawa
Juliusz Bardach był nazywany nestorem polskich historyków prawa. Urodził się w 1914 r. w Odessie w zasymilowanej rodzinie żydowskiej. Później ukończył Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie. Tu obronił swą pracę doktorską o adopcji w prawie litewskim w XV i XVI wiekach. Po wojnie wykładał na Uniwersytecie Warszawskim. Był autorem niemal 600 prac naukowych. Najwięcej prac poświęcił studiom nad ustrojem społecznym, politycznym i prawem sądowym Polski średniowiecznej. Prowadził również badania nad historią ustroju, prawa i myśli politycznej Litwy historycznej, a także Inflant Polskich.
Litwie i Białorusi poświęcił m.in. dwa zbiory rozpraw: „Studia z dziejów ustroju i prawa Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV-XVII w." (1970) i „O dawnej i niedawnej Litwie" (1988).
W 2002 r. został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł w 2010 roku.
Spuścizna WKL
Instytut Wielkiego Księstwa Litewskiego powstał w Kownie w 2009 roku. Podstawowym celem tej instytucji użyteczności publicznej, działającej non profit, jest pielęgnowanie, badanie i propagowanie spuścizny WKL.
„Działalność Instytutu nie ograniczamy tylko do historii WKL. Bardziej nas nawet ciekawi, jak i jaki tradycja WKL miała wpływ na wiek XX i na nasze czasy” – wyjaśnił PL DELFI dr. Rūstis Kamuntavičius. Zdaniem dyrektora Instytutu Wielkie Księstwo Litewskie było ewenementem na skalę światową i nawet dzisiaj może służyć jako przykład tolerancji w kwestiach narodowościowych i religijnych.
Założycielami Instytutu są osoby fizyczne i prawne z Polski i Litwy. Podstawowym założycielem jest Uniwersytet Witolda Wielkiego w Kownie. Jego pracownicy figurują również wśród założycieli jako osoby fizyczne. Znaleźli się wśród nich między innymi wybitny intelektualista i działacz społeczny prof. Egidijus Aleksandravičius, kierownik Katedry Politologii Uniwersytetu Witolda Wielkiego dr Andrzej Pukszto. Wśród założycieli figurują Jan Malicki, dyrektor Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego oraz znany dziennikarz i publicysta Jacek Jan Komar.
Pierwsza nagroda już w lutym 2014 roku
Nagroda im. Juliusza Bardacha będzie przyznawana najlepszym pracom magisterskim i doktorskim, dotyczącym problematyki spuścizny państwowej, prawnej i kulturalnej Wielkiego Księstwa Litewskiego w XIX-XX wieku, lub analizującym problemy związane z historią przynajmniej dwóch krajów ziem byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego - Białorusi, Litwy, Polski lub Ukrainy. Prace mogą być pisane w językach polskim, litewskim, białoruskim, ukraińskim, rosyjskim oraz angielskim.
Uroczyste wręczenie nagrody za rok 2013 odbędzie się w lutym 2014 r. „Obecnie planujemy, że to będzie jedna nagroda dla najlepszej pracy. Nie wykluczamy, że w przyszłości tych nagród może być więcej, na przykład za najlepszą pracę magisterską i za najlepszą doktorancką. Organizujemy taką imprezę po raz pierwszy, więc trudno jednoznacznie powiedzieć. Zobaczymy” – mówi dyrektor Instytutu.
Pomysłodawcy nagrody chcą również ustanowić nagrodę pieniężną. „Obok nagrody honorowej planujemy również nagrodę pieniężną. Tymczasem jednak nie wiemy, jaka to będzie suma” – dodał dr Rūstis Kamuntavičius.
