"Praktycznie będziecie ostatnimi osobami, oprócz pracowników, które wejdą do niektórych pomieszczeń Pałacu Paców przed renowacją, ponieważ budynek jest już Ambasadą RP" - na wstępie powiedział Jarosław Czubiński, Ambasador RP.
Natomiast Gražina Drėmaitė, prezes zarządu Fundacji Wspierania Współpracy Litewsko-Polskiej im. A. Mickiewicza oraz przewodnicząca Państwowej Komisji ds. Ochrony Zabytków podkreśliła, że "strona polska bardzo skrupulatnie szykuje się do renowacji" oraz dodała, że Litwini będą obserwowali prace "przez szkło powiększające".
Prace poprowadzi Mariusz Wawro, który jest pracownikiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Jednym z największych jego osiągnięć jest zakończenie budowy autostrady między Warszawą a Berlinem, której nikt nie mógł ukończyć przez dziesiątki lat.
Piwnice
Na początek pokazano piwnice pałacowe, w których można było jeszcze obserwować prace historyków i konserwatorów, jako dowód na to, że w tym obiekcie zachowują się naturalne wartości kulturowe. W planach jest obniżenie posadzki o około 1,5 metra czyli jak powiedziała Drėmaitė "usunięcie drogiego radzieckiego betonu", który, ze słów Ambasadora, "nie zostanie zachowany jako zabytek".
"Prace renowacyjne rozpoczną się w piwnicach pałacu. Będzie odkopywany, osuszany i konserwowany fundament, bo przecież nie da się budować ścian nie mając fundamentu" - powiedział Ambasador RP.
Kierownik projektu Wawro poinformował, że piwnice pałacu zostaną przeznaczone na cele wystawowe. Przewidziane jest 5 sal wystawowych o łącznej powierzchni 300 m.kw.
Dziedziniec i wnętrza
Przebudowane zostanie wejście służbowe, dziedziniec zostanie wyłożony kamieniem, zmianie ulegnie oświetlenie wewnętrzne. Drėmaitė podkreśliła wartość architektoniczną obramowania okien, szczególnie rzadko spotykany parapet górny.
"Jednym z elementów projektu jest restauracja fasad, gdzie wszystkie elementy historyczne zostaną odtworzone i przywrócony pierwotny kształt otworów okiennych i ozdób" - zapewnił Wawro.
Ambasador zaznaczył, że niektóre pomieszczenia zostaną zmniejszone, czyli przedzielone ścianą, na potrzeby Ambasady, jednak wszystkie fragmenty malarstwa zostaną odrestaurowane.
Dachówka w awaryjnym stanie
"Obecnie przy głównym wejściu do Pałacu Paców od ul. św. Jana stoją rusztowania. Są to przygotowania do prac, które rozpoczną się wiosną. Ze względu na fatalny stan dachu są prowadzone cząstkowe prace remontowe, po to aby woda nie zalewała pomieszczeń oraz żeby rozsypujące się dachówki nie powodowały zagrożenia dla przechodniów" - tłumaczył Czubiński.
Projekt
Projekt renowacji obejmuje w swoim zakresie: przebudowę wnętrz, dostosowanie budynku do obowiązujących przepisów technicznych i warunków bezpieczeństwa użytkowania, wzmocnienie i modernizację elementów konstrukcyjnych budynku, wymianę połaci dachowych i konstrukcji dachu, rozbiórkę i projekt wszystkich instalacji wewnętrznych oraz sieci zewnętrznych, remont elewacji, projekt zagospodarowania dziedzińca wewnętrznego.
We wszystkich częściach projektu uwzględniono pomnikowy charakter obiektu i wymogi ochrony dziedzictwa. Szczególną uwagę przykłada się do pomieszczeń z fragmentami malarstwa do odrestaurowania. W pomieszczeniach tych przewiduje się odrestaurowanie obecnego malarstwa ściennego i jego odtworzenie.
Od strony skweru Sirvydasa projektuje się oddzielne wejście dla Instytutu Polskiego. Nawierzchnia zjazdu od tej strony pałacu będzie zmodernizowana i wymieniona na kostkę brukową.
Na terenach zielonych, przy budynku od strony parku miejskiego, projektuje się elementy małej architektury, trawniki oraz zieleń niską zimozieloną.
Wokół budynku projektuje się drenaż opaskowy w celu zabezpieczenia ścian przed napływem wód opadowych.
Pałac Paców
Pałac Paców powstawał na przełomie XVI/XVII wieku w miejscu kamienicy Pigulczyńskiej. W końcu XVI wieku budynek nabył starosta generalny żmudzki Hieronim Wołłowicz. W pierwszej połowie XVII wieku właścicielami zostali Radziwiłłowie, później Kazimierz Sapieha, a dopiero w połowie XVII wieku wszedł w posiadanie Paców. W 1655 w czasie wojny polsko-rosyjskiej budynek pałacu został spalony. Odbudowany po wojnie należał m.in. do starosty generalnego żmudzkiego Piotra Michała Paca, hetmana wielkiego litewskiego Michała Kazimierza Paca oraz kasztelana żmudzkiego Józefa Franciszka Paca. W 1764 odziedziczył pałac ostatni z Paców – marszałek generalny litewski Michał Jan Pac.
W 1783 pałac w złym stanie technicznym nabył kanclerz wielki litewski Aleksander Michał Sapieha, który dokonał gruntownej przebudowy, nadając mu obecną formę. Po powstaniu listopadowym w 1831 skonfiskowany przez władze carskie m.in. za udział w powstaniu ówczesnego właściciela - generała Franciszka Sapiehy. W skonfiskowanym pałacu urządzono siedzibę rosyjskiego gubernatora.
Od roku 1912 w pałacu znalazła siedzibę rosyjska resursa szlachecka i restauracja Russkij Mir. Po II wojnie światowej władze sowieckie przekazały budynek pracownikom łączności i służył jako Dom Kultury Łącznościowców. Po powstaniu niepodległego państwa litewskiego własność Poczty Litewskiej.
Po ponad rocznych zabiegach 27 lipca 2007 r. podpisany został akt notarialny i Pałac Paców został oficjalnie zakupiony przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP z przeznaczeniem na nową siedzibę Ambasady RP w Republice Litewskiej, Konsulatu Generalnego RP oraz Instytutu Polskiego w Wilnie. Dzięki sprzedaży obiektu Poczta Litewska zamierzała pokryć swoje zadłużenie, a rząd polski zapłacił za zespół pałacowy 33 miliony litów.
We wrześniu 2007, na miesiąc przed przeprowadzką pierwszych polskich instytucji do pałacu, rzeczniczka prasowa Prokuratury Generalnej Litwy poinformowała o badaniu okoliczności sprzedaży pałacu rządowi RP na skutek wniosku złożonego przez znanych z antypolskich wypowiedzi przewodniczącego Litewskiej Partii Centrum Romualdasa Ozolasa i przewodniczącego Litewskiego Związku Narodowców Gintarasa Songailę oraz członka państwowej komisji dziedzictwa Eugenijusa Jovaisza.
