„Podczas omawianej w mediach konferencji „O stosunkach polsko-litewskich. Prawdy – zmyślenia – interpretacje”, która miała miejsce w Bibliotece UW, w dniu 18 kwietnia br. pojawił się zarzut, jakoby Polska nie przedstawiła projektu umowy o oryginalnej pisowni imion i nazwisk osób polskiego pochodzenia mieszkających na Litwie. Obciążałoby to stronę polską odpowiedzialnością za brak możliwości zapisu polskich nazwisk, zgodnie z zasadami języka ojczystego” - napisano w oświadczeniu.
Zdaniem polskiego MSZ polska strona kilkakrotnie próbowała uregulować kwestię zapisu nazwisk w oficjalnych dokumentach w wersji oryginalnej. „W sprawę umowy angażowali się kolejni polscy i litewscy politycy, oba parlamenty, Rada ds. Współpracy między Rządami RP i RL oraz kolejni premierzy. Wydawało się, że najbliżej pozytywnego rezultatu Polska i Litwa były w grudniu 2001 r., kiedy to podczas spotkania ministrów spraw zagranicznych Polski i Litwy w Druskiennikach minister A. Valionis deklarował wolę sfinalizowania umowy zgodnie z polskim projektem tzn. w brzmieniu i pisowni języka ojczystego, czyli z polskimi znakami diakrytycznymi. Jednak, mimo wcześniejszych deklaracji, do podpisania umowy nie doszło, gdyż w marcu 2002 r. Premier A. Brazauskas odwołał swą wizytę w Warszawie. Wkrótce potem, podczas spotkania premierów RP L. Millera i RL A. Brazauskasa w czerwcu 2002 r. strona litewska zaproponowała podwójną (litewską i polską) pisownię imion i nazwisk w paszportach i dowodach osobistych. Podczas obrad ekspertów 19 czerwca 2002 r. w Wilnie okazało się jednak, że rozwiązanie to całkowicie abstrahuje od dotychczasowych propozycji polskich i wieloletnich rokowań, a wersja pisowni proponowana przez stronę litewską nie powodowałoby faktycznie żadnych skutków prawnych. W październiku 2002 r. strona polska przedstawiła w nocie przekazanej litewskiemu MSZ propozycję powrotu do wcześniejszych projektów i negocjacji. Ponieważ strona litewska nie ustosunkowała się do tej propozycji, negocjacje uległy zawieszeniu” - napisano w oświadczeniu.
Brak możliwości zapisu swego nazwiska w języku ojczystym jest jedną z podstawowych kwestii negatywnie wpływającej na stosunki polsko-litewskie. W lipcu Sejmowi ma być przedstawiony projekt nowej Ustawy o mniejszościach narodowych, natomiast w maju Ministerstwo Sprawiedliwości ma przygotować projekt rozporządzenia zezwalającego na oryginalną pisownię nazwisk nielitewskich.
