Litwini w Polsce
Mniejszość litewska Polsce zamieszkuje zwarcie na północnym wschodzie kraju - w kraju sejneńskim oraz w okolicach Puńska. Najwięcej Litwinów zamieszkuje w gminie Puńsk, gdzie stanowią oni około 80 proc. mieszkańców. Pozostała część mieszkańców pochodzenia litewskiego jest rozproszona na terenie całej Polski, zwłaszcza na północy i południowym zachodzie kraju (Gdańsk, Olsztyn, Szczecin, Wrocław). Sporo Litwinów mieszka również w stolicy kraju. Według danych szacunkowych obecnie w Polsce mieszka około 15 tys. osób pochodzenia litewskiego.
Wspólnota Litwinów w Polsce (LLB) powstała 1 kwietnia 1993 roku, skupia litewskie organizacje, instytucje oświaty, kultury oraz inne instytucje społeczne, reprezentuje ich interesy w Polsce, na Litwie oraz w Światowej Wspólnocie Litwinów.
Zgodnie ze statutem formalnie do Wspólnoty przypisany jest każdy obywatel RP, który siebie uważa za Litwina, czyli przedstawiciela mniejszości litewskiej.
W spisie powszechnym z 2011 roku narodowość litewską zadeklarowało ok. 8 tys. osób.
Danuta Wałukanis jest nauczycielką w Zespole Szkół z Litewskim Językiem Nauczania "Żiburys" w Sejnach. Zastąpiła Jana Wydrę, który na kolejną kadencję na stanowisku przewodniczącego nie kandydował, ale wszedł do nowego zarządu organizacji.
Wśród najważniejszych problemów mniejszości litewskiej w Polsce działacze Wspólnoty wymieniają oświatę w języku litewskim i jej finansowanie, brak perspektyw dla młodych Litwinów w Polsce w miejscach ich zamieszkania czy postępującą asymilację.
- Moje plany są takie, żeby starać się zrealizować te wszystkie rezolucje, które przyjął zjazd - powiedziała PAP Danuta Wałukanis. Dodała, że jeszcze za wcześnie, żeby mówić o konkretach ale zaznaczyła, że ich realizacja będzie wymagała współpracy z samorządami i innymi organizacjami, działającymi na tym terenie. Pytana o postępującą asymilację przyznała, że trudno temu w jakiś radykalny sposób przeciwdziałać, ale można na ten proces reagować poprzez oświatę czy kulturę w języku narodowym.
Działalność kulturalna
W Puńsku działa Dom Kultury Litewskiej. Działają zespoły twórczości amatorskiej: chór mieszany „Dzūkija”, kapela wiejska „Klumpė”, zespół choreograficzny „Jotwa”, dziecięcy zespół „Puniukai”, zespół taneczny „Vyčiai“ oraz teatr stodolany.
Od roku 2000 w Sejnach działa „Dom Litewski“, zbudowany ze środków budżetu Rządu Republiki Litewskiej.
Działalność kulturalna Litwinów w Sejnach szczególnie ożywiła się w bieżącym dziesięcioleciu. W „Domu Litewskim“ powstał chór mieszany “Seinijos aidas“, wiejska kapela ludowa „Sainiai, teatr stodolany, działa dziecięcy i młodzieżowy zespół tańca współczesnego oraz zespół estradowy „Seina“, studio sztuki i teatru.
W gminach Puńsk i Sejny jest sporo zespołów młodzieżowych. Jeden z najbardziej popularnych - kwartet wokalny „Šešupė”. Towarzystwo Kultury Etnicznej Litwinów w Polsce patronuje działalność 4 zespołów enograficznych i ludowych - „Šalcinėlis“, „Alna“, „Gimtinė“, zespół folklorystyczny z Dusniczy oraz zespół wiejski z Žagare „Jaunystė”.
W każdej szkole litewskiej jest pielęgnowana kultura litewska, dzieci uczą się tańców, działają zespoły wokalne, kółka dramatyczne. Do największych ośrodków kultury litewskiej należy Litewskie Liceum 11.Marca w Puńsku, gdzie corocznie z okazji Dnia Odrodzenia Niepodległego Państwa Litewskiego - 11. Marca odbywają się świąteczne koncerty. W liceum działa chór mieszany, zespół taneczny „Šalčia“, Klub Miłośników Poezji. W Puńsku działa muzeum etnograficzne założone przez etnografa Juozasa Vaina. Pod jego kierunkiem w muzeum zgromadzono wiele unikatowych materiałów. Juozas Vaina wydał dwa tomy przedstawiające folklor śpiewany i ustny „Od Puńska do Sejn“ oraz wspólnie z Sigitasem Birgelisem - album „Kultura materialna okolic Puńska i Sejn“. W „Domu Litewskim“ w Sejnach czynna jest stała ekspozycja „Historia Sejneńszczyzny“.
Źródło: Konsulat Republiki Litewskiej w Szczecinie, PAP
