Otóż, jak wiemy z niedalekiej przeszłości, za przywróceniem niepodległości Litwy 11 marca 1990 roku głosowało 124 ze 130 posłów Rady Najwyższej LSRR. Wśród tych, co głosowali za niepodległością, było trzech Polaków, ale aż sześciu się wstrzymało. Powstaje pytanie: dlaczego? Po pierwsze, bano się i wahano, bo nie wiedziano, jak się zachowa “starszy brat” na Kremlu. Był to początek litewsko-polskich nieporozumień. Po drugie, litewski ruch narodowowyzwoleńczy “Sajudis” wystąpił z wyraźnie antypolskich pozycji, których podstawę stanowiło stwierdzenie, że Polacy litewscy to spolonizowani Litwini i że należy ich “nawrócić”. Proponowano nawet zapisywać nas jako “tutejszych”, toteż w umysłach niektórych litewskich Polaków zrodził się pomysł ogłoszenia autonomii na Wileńszczyźnie, co jeszcze bardziej zaogniło sytuację.
Był to w dużej mierze trick kremlowskich strategów - chciano rękami Polaków zabrać Litwie część jej terytorium, ale nie ukrywajmy, że spora część Polaków poparła tę ideę. Podczas krwawych wydarzeń styczniowych roku 1991 większość z nich pozostała neutralna wobec działań Moskwy, pragnącej restauracji sowieckich porządków, a po stronie litewskiej byli tylko nieliczni, co też ujemnie odbiło się na stosunkach litewsko-polskich.
Widzimy więc, że problemy, z którymi już od ponad 25 lat borykają się Polacy, mają swe przyczyny w co najmniej biernej postawie naszych rodaków wobec sprawy niepodległości Litwy. Nie mogą oni nam darować tej bierności w tak ważnym dla nich momencie. A problemy Polaków są nadal te same, to: kwestia podwójnego nazewnictwa ulic i miejscowości, gdzie zwarcie mieszkają Polacy, problemy oświaty polskiej, sprawa pisowni polskich nazwisk w oryginale, zwrot ziemi, której właścicielami byli przeważnie Polacy.
Co ciekawe, że ustawa o mniejszościach narodowych, ta w pełni europejska, była już przyjęta w roku 1991, ale na początku roku 2010 była anulowana. Teraz politycy litewscy w sprawach narodowościowych kładą nacisk na ustawę o języku państwowym i to właśnie ona zabrania używania podwójnego nazewnictwa ulic i miejscowości oraz zapisów nazwisk w oryginale. Widzimy więc,że ta ustawa góruje swą “ważnością” nad konstytucją kraju, gdzie mniejszościom narodowym są zapewniane prawa posługiwania się językiem ojczystym nawet w urzędach na swoim zwarcie zamieszkałym terytorium.
Ale to w teorii, bo praktyka dalece odbiega od rzeczywistości. W roku 2011 Sejm Litwy przyjął nową redakcję ustawy o oświacie, która wyraźnie dyskryminuje polskie szkolnictwo. Problem w tym, że ujednoliciła ona egzamin maturalny z języka litewskiego w szkołach litewskich i mniejszości narodowych, chociaż programy są różne jakościowo i ilościowo. I nie uwierzycie Państwo, ale o to postarali się nasi LIBERAŁOWIE. Na przekór postanowieniom Konwencji Ramowej o Ochronie Mniejszości Narodowych, która nie pozwala na pogorszenie warunków bytowania tych mniejszości. Poruszmy teraz sprawę wyborów. Tutaj mamy stałe przesuwanie granic okręgów wyborczych, by wpłynąć na ich rezultaty. Po prostu łączy się okręg wyborczy, gdzie dominują Polacy, z okręgiem litewskim, by “rozcieńczyć” żywioł polski, a ostatnio wszedł w modę tzw. turystyka wyborcza.
Dziś niektórzy politycy polscy przekonują nas, byśmy aktywniej uczestniczyli w życiu społeczno-politycznym kraju, wstępowali do litewskich partii, ale ta droga, według mnie, nic Polakom nie da, a tylko zapędzi do ślepego zaułka. Stracimy frakcję w Sejmie, a w partiach litewskich będziemy w spisach na szarym końcu i bez wpływu na sprawy partii i kraju. Należy nadal skupiać się w jednej silnej polskiej partii i nie rozpraszać sił, bo znikniemy jak kawałek cukru w gorącej herbacie. I chociaż do przewodniczącego AWPL jest sporo zastrzeżeń w sprawie kierowania partią oraz demokracji wewnątrz partii, na dzień dzisiejszy nie widzę lepszego kandydata na to miejsce.
Na zakończenie powiem,że jeśli stanie się cud i Litwa stanie się w pełni demokratycznym państwem, wtedy dopuszczam uczestnictwo Polaków w litewskich partiach. I jeszcze, ale już naprawdę ostatnie spostrzeżenie. Potrzebne nam jest bardziej stanowcze poparcie władz Polski w naszych sprawach, bo bez niego będzie nam bardzo trudno zachować swą polskość, jaką by ona nie była.
Tadeusz Jarmołowicz
Poglądy autora mogą być niezgodne ze stanowiskiem redakcji.
