Zdaniem AWPL Vytautas Landsbergis 16 lutego w swoim przemówieniu z okazji Dnia Odrodzenia Państwa Litewskiego podżegał do waśni na tle narodowościowym.
„Zastanówmy się nad wieloma rzeczami. Jeszcze pięć lat i będziemy świętowali stulecie (Odrodzenia Niepodległości Litwy – PL DELFI). Co osiągniemy do tego czasu? Być może pochwalimy się tym, że tuż obok, za wewnętrzną europejską granicą, zostanie zamknięta ostatnia litewska szkoła w Sejnach? Rozumiemy, że sąsiedni kraj nie jest bogaty, pełnosprawny, ale być może nasz rząd znajdzie kilka milionów, aby pomóc Polsce i naszym rodakom?” – powiedział 16 lutego Vytautas Landsbergis, podczas uroczystego przemówienia z balkonu Domu Sygnatariuszy w Wilnie.
Landsbergis zacytował również międzywojennego prezydenta Litwy Antanasa Smetonę, który w 1923 r. przed tzw. powstaniem kłajpedzkim, krytykował Polskę, która aspirowała do tego bałtyckiego portu. Europoseł zaznaczył ponadto, że Antanas Smetona był pierwszym europejskim politykiem, który otwarcie zaczął zwalczać nazizm. Landsbergis przypomniał tzw. sprawę Neumanna i Sassa, w ramach której w latach 1934 – 35 litewski sąd skazał ogółem 86 lokalnych niemieckich nazistów z kraju kłajpedzkiego. W późniejszych latach pod presją III Rzeszy wszyscy zostali oswobodzeni. Vytautas Landsbergis zaproponował, aby ciało Antanasa Smetony spoczęło w wileńskiej katedrze.
Pogardliwe oświadczenie
"Wszystkie listy, które są umieszczane na naszej stronie, to są oficjalne listy" - skomentował wniosek złozony do prokuratury PL DELFI Waldemar Tomaszewski, przewodniczący AWPL. Tomaszewski podkreślił, że była to inicjatywa posłanki Wandy Krawczonok. Sam przewodniczący zaznaczył, że oglądał w telewizji to wystąpienie Landsbergisa i odczucia ma podobne.
„Celem publicznie wygłoszonego pogardliwego oświadczenia o rzekomym zamykaniu ostatniej szkoły litewskiej w Polsce było negatywne nastawienie i wręcz wpojenie go społeczeństwu litewskiemu (nieokreślonemu kręgowi osób) wobec działających na Litwie szkół z polskim językiem nauczania. Vytautas Landsbergis doskonale wie, że los szkół znajdujących się w Gminie Puńsk rozstrzygają nie władze centralne RP, tylko wójt Vytautas Liškauskas (Litwin) oraz Rada Gminy Puńsk, w której 13 spośród 15 radnych są osobami narodowości litewskiej. Koszyczek uczniowski w szkołach mniejszości narodowych w Polsce jest o 150% większy, na Litwie zaś jest większy jedynie o 120%. (…)W trakcie przemówienia V. Landsbergis doskonale wiedział, że na Litwie nie pozostało już tak nielicznych szkół podstawowych, jednakże rzekome zamykanie szkół litewskich w Polsce zobrazował w taki sposób, którego celem było negatywne nastawienie słuchaczy wobec osób narodowości polskiej” – napisano we wniosku, który poseł na Sejm RL z ramienia AWPL Wanda Krawczonok skierowała do Prokuratora Generalnego Dariusa Valysa.
"To nie wyglądało zbyt ładnie. Bo Landsbergis wie o całej sytuacji. Wie, że o szkołach decydują nie władze centralne, a samorządy. To jest takie swoiste jątrzenie. Trzeba tylko nad tym ubolewać, że ta osoba tak robi. Pod pewnym względem on sam siebie kompromituje. Robi to nie pierwszy raz" - powiedział Tomaszewski. Lider AWPL przypomniał apel Vytautasa Landsbergisa sprzed kilku lat, kiedy agitował Litwinów meldować się w rejonie wileńskim, aby w ten sposób nie doprowadzić do zwycięstwa AWPL na Wileńszczyźnie.
Atak psychologiczny
Zdaniem Wandy Krawczonok przemówienie Landsbergisa miało charakter psychologiczny, a jego celem było wzbudzenie niezadowolenia z powodu sytuacji Litwinów w Polsce, dlatego jest w nim zawarte podżeganie do waśni narodowościowych między Litwinami i polską mniejszością na Litwie. Krawczonok jest przekonana, że informacja podana przez europosła Landsbergisa została przedstawiona wybiórczo i tendencyjnie oraz może sprowokować konflikty pomiędzy narodami. „Informacje te – zarówno merytorycznie, jak również pod względem formy (w sposób ukierunkowany prezentując interpretację zaszłości historycznych) - w każdej osobie narodowości litewskiej wzbudzają co najmniej niechęć wobec Polaków oraz podżegają do nienawiści” – można przeczytać we wniosku.
„W oparciu o powyższe oraz na podstawie nagrania przemówienia V. Landsbergisa (w załączeniu) wnioskuję o wszczęcie postępowania przygotowawczego z tytułu czynu przestępczego popełnionego przez V. Landsbergisa o podłożu nacjonalistycznym, stanowiącym akt dyskryminacji, pogardę wobec Polaków oraz akt podżegania do waśni narodowościowych” – napisała Wanda Krawczonok.
Waldemar Tomaszewski zapytany o dalsze kroki AWPL, jeśli prokuratura nie dopatrzy się znamion przestępstwa w przemowieniu Landsbergisa, stwierdził: "Trudno komentować co będzie, jak będzie. Posłanka złożyła wniosek. Prokuratura ma zbadać wniosek i wszcząć postępowanie, jeśli dopatrzy się popełnienia przestępstwa. Moim zdaniem są wszelkie do tego podstawy"
